Wednesday 31 December 2008

Trò lố của năm




Entry cuối của năm này Trang the Ridiculous xin dành để điểm lại một vài sự cố lố bịch nhất của cá nhân trong năm 2008.

Một ngày mùa đông, nhân có ít tiền trong túi quần, Trang the Ridiculous ra cửa hàng nội thất mua bộ salon. Tự biết là thẩm mỹ của mình chẳng ra cái khỉ gì nên tôi nèo một anh bạn đi cùng làm cố vấn… đại khái trông hai người cũng khá giống một cặp vợ chồng đi sắm nội thất chuẩn bị ở riêng, chỉ khác cái là ở đây cô vợ đứng đực như bị Down, chồng bảo gì nghe nấy. Bộ salon trị giá 7,5 triệu, theo thỏa thuận, tôi đặt trước 500.000 đồng, còn 7 triệu chờ khi giao hàng (một tuần sau) sẽ trả nốt.


Chiều tối, tôi phóng xe xuống Đông Kim Ngưu thăm Z81. Đang lạng lách, len lỏi thì một xe máy chở hàng từ phía trong vượt lên tạt ngang mặt. Đánh “xoảng” một cái, Trang the Ridiculous đo đường ngay lập tức. Ngồi dậy, chưa kịp rút chân ra khỏi xe thì cái túi nhét trong giỏ đã bị một bàn tay trong đám đông lao qua nhẹ nhàng nhấc mất.

Trời mùa đông tối nhanh, đường đông, mắt một thời bị cận, thêm cái đau bổ sung, tôi không tài nào nhìn ra biển số xe của chú trộm, và quả thật là cũng không có ý định làm ầm lên. “Bad luck, mate. Lấy túi phóng viên thì chả có cái mẹ gì đâu mate ạ”. Tôi đủng đỉnh đứng dậy, cám ơn những người đi đường tốt bụng dựng xe giúp nhưng vụng về đứng chắn tầm nhìn. Rồi nổ máy đi tiếp tới nhà Z81. Chỉ hơi bực mình vì đây là lần đầu tiên trong đời bị giật túi - tôi vốn có tính cẩn thận, giữ đồ đâu ra đấy, chưa bao giờ đi đâu mà để quên, đánh mất đồ hay bị lừa, bị trộm cắp v.v. Lần này, tổng thiệt hại cũng không nhiều, mất chứng minh thư và ít visiting card.


Chiều tối hôm sau là đám cưới em Bilun, toàn tòa soạn rộn rịp đi dự. Trang the Ridiculous và Bũng Ruồi đến muộn nhất. Lúc đi mới biết tầm quan trọng của cái túi: Không có chỗ để phong bì. Tôi bèn nhét phong bì vào cuốn “Hãy làm đi” của FPT Arena, ngoài bìa in hình Adam và Eva to vật. Sau thấy không ổn, sách thì đỏ rực, bìa thì hình vẽ vi phạm nghiêm trọng quy chế biểu diễn… cầm cuốn này vào đám cưới e là quá đồi trụy. Nhìn quanh quất, thấy trên bàn có cuốn “Văn hóa Doanh nghiệp”, Trang the Ridiculous liền kẹp phong bì vào sách, rồi kẹp sách vào nách, hân hoan lên taxi đi dự cưới Bilun.


Tôi đi bộ đủng đỉnh suốt từ cổng công viên Lenin vào tới nhà hàng Gió Mới bên trong.

Rồi lại đi diễu qua hàng chục bàn ăn ở sảnh tầng 1 để đến bàn mình.

Ăn xong, đi ra, rồi với cố tật “vui đâu chầu đấy”, lại nghễu nghện quay vào, lên tầng 2, ăn tiếp, nghe bà con hò hát inh ỏi.

Tay vẫn cầm khư khư cuốn “Văn hóa Doanh nghiệp”. Và chỉ cầm một cuốn sách, không có gì khác - không túi xách, không chìa khóa, không điện thoại, tóm lại là không gì cả, ngoài một cuốn sách.

Kể ra lúc bước vào sảnh, cũng có vài giây Trang the Ridiculous nóng bừng cả mặt khi thấy rất nhiều ánh mắt nhìn mình. Nhưng rồi cũng đành tảng lờ, chặc lưỡi: Mặc kệ!


Để rồi hôm sau, dư luận phản ánh với em Bilun: Này, tòa soạn bên ấy có cái bạn nào chăm đọc nhỉ, đi ăn cưới cũng cầm sách theo. Mà lại còn là sách “Văn hóa Doanh nghiệp” nữa chứ. Văn hóa doanh nghiệp có liên quan gì đến văn hóa đám cưới à?

Nghe Bilun kể lại, Trang the Ridiculous miệng thì cười hềnh hệch nhưng hai tai hình như cũng hơi đỏ. Thôi cũng may là còn được gọi là “bạn”, chứng tỏ những người đoán mình 24-25 tuổi cũng không phải là khen nịnh. Đang trò chuyện, chợt điện thoại réo lên. Đầu dây bên kia là chị bán hàng ở cửa hàng nội thất:


- Này, em là Trang phải không? Em có định đặt bộ salon nữa không đấy?

- ???

- Có cái thằng nào đến đây đòi lại 500.000 tiền đặt cọc này. Nó bảo “con vợ em nó đi đặt salon mà không hỏi ý kiến em, em không cho nó làm nữa. Chị trả lại tiền đặt cọc cho em, hủy bộ salon. Đây biên lai nhận tiền hôm trước đây, chứng minh thư của vợ em đây”.


Trang the Ridiculous tối sầm mặt lại vì tức. Ơ mẹ kiếp, bọn này định ăn cả cặn hả? Đã được túi, được chứng minh thư và visiting card, bây giờ lại muốn ăn cả 500.000 đồng đặt cọc à?

- Chị… chị bắt ngay lấy nó cho em, bắt ngay lấy nó cho em… - tôi nói líu cả lưỡi.

- Gì hả em? Ô, nó, nó chạy mất rồi em ạ. Đấy, chị nghi ngay mà. Chị hỏi: “Nó là vợ mày, sao tao thấy nó đi với thằng khác?”. Thằng ấy lúng túng, chị mới bảo để tao gọi điện cho nó. Chị cầm máy gọi cho em, thế là nó lên xe chạy mất.

Trang the Ridiculous tức tối vô cùng.


Buổi chiều, tôi bèn ra hàng sắt thửa một chiếc nắp đậy giỏ xe, có móc khóa. Lại mua thêm một chiếc khóa số con con. Từ nay tất cả túi xách, sổ, tài liệu, mũ bảo hiểm… đi đường cứ tống hết vào giỏ xe, đậy nắp rồi khóa lại, trộm nhìn chỉ có khóc thôi.


Sáng kiến tai hại. Thậm lố bịch.

Hậu quả là từ hôm đó đến nay, đi đâu, vào những lúc tôi lúi húi mở khóa để lấy đồ ra khỏi giỏ xe, luôn có ít nhất một người đứng nhìn và cười khen: “Cẩn thận thế?”, “Làm cái này hay nhỉ?”, “Sáng kiến sáng kiến”… Có hôm Z81 sốt ruột còn gắt lên: “Khổ lắm, chị không cần khóa đâu, đi vào đi cho nhanh, cẩn thận quá đi mất!”. Tóm lại là gây sự chú ý một cách rất không cần thiết.

Trang the Ridiculous cũng luôn phải dự trữ một nụ cười đáp lại, kèm lời giải thích: “Vâng, tại cháu/ em/ chị bị giật túi mấy lần, đâm ra cứ phải làm thế này cho nó an toàn đấy ạ”. Nghĩ cũng thấy bực mình. Đã biết xã hội Việt Nam là đồng phục cả chùm rồi, còn cứ lố bịch mà chi? Chẳng nhẽ lại hỏi lại: “Nhìn cái === gì mà nhìn? Chỉ là… một cái nắp đậy giỏ xe, có khóa thôi mà”.


Tôi nói vậy thôi, năm mới, tính cách mới, sẽ không lố bịch nữa. Sẽ giải tán sớm cái giỏ xe “quá cẩn thận”, sẽ không cầm cả cuốn sách dày đi ăn cưới… và quan trọng nhất là sẽ không để bị giật túi nữa.

Sunday 21 December 2008

No puedo encubrirlo




Él es como el viento a través de mi árbol

Él cabalga la noche a mi lado,

me guía a través de la luz de la luna

sólo para quemarme con el sol.

Él ha tomado mi corazón

pero no sabe lo que ha hecho.



Siento su respiración en mi rostro,

su cuerpo cerca del mío;

no puedo mirarla a los ojos

Él está fuera de mi alcance

Él está mucho para mí.

Sólo soy un tonto al creer que

tengo todo lo que él necesita?

Él es como el viento.

Miro al espejo y todo lo que veo

es una mujer joven viejo con sólo un sueño.

Sólo me estoy auto engañando

que él parara el dolor?

Viviendo sin él,

me volveré loca.




Saigon, el diciembre de 2008



Wednesday 5 November 2008

Entry for November 05, 2008




Vài ngày trước khi Hà Nội ngập, Trang the Ridiculous có gặp một tỷ phú tiền Việt (không tiện nêu tên). Ông cằn nhằn:


- Cả nước đang khủng hoảng kinh tế như thế này cũng giống như lúc một gia đình gặp nguy khốn ấy, ông bố phải làm sao để các con yên tâm: “Các con ơi, yên chí, bố chúng mày giỏi lắm, tài lắm”. Đằng này đã khủng hoảng chết đi, lại tung ra cái chính sách “thắt chặt vòng ngực” (tức dự thảo “vòng ngực 72” của Bộ Y tế), quá bằng bảo: “Các con ơi, yên chí, bố chúng mày vẫn ngu như thường!”.


Trang the Ridiculous vội vã buông ngay một câu:

- Theo chú, liệu đây có phải một phép thử của chính quyền không ạ?


Nhà tỷ phú ngồi thẳng người dậy:

- Thử cái gì?

- Dạ, thử… thử xem sức chịu đựng của dân chúng đến đâu chẳng hạn. Nếu còn chịu được thì ta tiếp tục…


Ông bực bội:

- Thử thì cũng có phép thử khôn và phép thử ngu. Thiếu gì cách thử mà phải thử như thế vào thời điểm này?


Ba phóng viên ngồi nghe, cười rinh rích.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tôi nói đúng nhá: Chỉ vài ngày sau đó, Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị đã xác nhận đợt lụt này ở Hà Nội là một cuộc “tổng diễn tập” cho tương lai. Trang the Ridiculous lấy thế làm khoái trá lắm. Xin bà con tha lỗi cho tiểu nhân đắc chí, hỏi đểu được một câu thì mừng rỡ đến ba ngày!


* * *


Sự khoái trá cuối cùng đã bẹp dí khi tôi nói chuyện với anh X. – nhân viên của cơ quan Y, là cơ quan có buổi họp quan trọng vào sáng 1/11 vừa qua. Anh X. bảo: “Em ơi em, họp tổng kết vấn đề tôn giáo gì đâu, trong lúc mưa ngập trời ngập đất thì ‘chúng nó’ ăn nhậu với nhau trong nhà ấy…”.


Chẳng hiểu sao cái bản mặt của tôi rất dễ làm người ta phun ra những điều không nên phun - có lẽ do trông nó ngu ngu. Nói xong anh X. nọ mới nhớ ra mình đang gặp một phóng viên, lập tức anh sợ hãi van nài: “Đừng đưa anh lên báo, đừng…”.


Tôi cũng sợ. Đưa lên báo làm gì cơ chứ? Ngay cả post lên blog như bây giờ, tôi cũng đã thấy chờn chợn. Thôi thì mong trên thương, dưới thương, bạn đọc thông cảm…


Hôm nay có chuyện chối quá nên viết cái entry này, có lẽ khi nào mình tỉnh ra sẽ dỡ bỏ.

Sunday 2 November 2008

“Trong đêm bé ngủ”




Hà Nội mưa to như mùa hè, dài như mùa đông. Trời tối tăm, nhìn ra ngoài không biết sáng, trưa hay chiều nữa. Ngoài đường mênh mông nước là nước.


Không biết trong đêm 31/10 rạng sáng 1/11, bao nhiêu người đã ngủ lại cơ quan. Đọc blog Thảo quả thấy viết:

“Một đêm ngủ lại cơ quan, cảm giác bị cô lập hoàn toàn với cuộc sống bên ngoài. 3 tiếng ngủ chung với lũ chuột rinh rích, bụng đói, nằm đất bẩn thỉu, sáng ăn bánh mỳ trứng mặn chát còn trưa là suất cơm rang chán ngán chỉ đáng dành cho loài vật bốn chân… Với riêng tôi, lần đầu tiên tôi thật sự hiểu được thế nào là “sống chung với lũ””.


Buồn buồn, tôi nhớ lại những đêm năm xưa, khi còn rất nhỏ. Khu nhà tôi ở ngày ấy thường xuyên mất điện. Đêm đêm, ếch kêu uôm uôm dưới đầm, côn trùng rả rích, đom đóm lập lòe trên những hàng chuối, bụi duối gai tối đen. Đó là Hà Nội đấy, Hà Nội của những năm bao cấp.

Như nhiều đứa trẻ khác, tôi rất sợ ma. Nỗi sợ tăng thêm khi phải ngủ trong đêm mất điện, xòe tay không thấy rõ ngón. Nhìn ra cửa sổ, cả ngõ dài hun hút tối đen như mực. Có ngôi nhà bị cháy nham nhở, tường xám đen lại. Chủ nhà chết cháy đã lâu, không ai ở đó nữa. Có ngôi nhà hai vợ chồng bị tai nạn chết, con cái đến ở với ông bà, cũng không ai dám tới đó. Xa xa là những bụi tre, bụi chuối, duối gai, hàng cúc tần tối thẫm lại đầy ma quái.

Tôi sợ ma. Sợ kinh khủng. Đêm mất điện nằm ngủ, lúc nào tôi cũng cảm thấy lành lạnh sau lưng, hoặc nghe văng vẳng tiếng cười vọng lên từ dưới… gầm giường. Sợ đến cứng cả người mà không dám thò đầu xuống nhìn, sợ một bộ mặt và hàm răng trắng nhởn nào đó sẽ nhe ra cười với mình dưới đó. Rồi chuột. Chuột chạy huỳnh huỵch trên trần nhà. Rồi “tiếng còi tàu trong sương đêm” vọng về từ ga Giáp Bát, buồn như không âm thanh nào có thể buồn hơn thế. Đứa trẻ nào chẳng có nỗi kinh hãi – sợ ma, sợ chết, sợ ôtô v.v. Tôi cũng không là ngoại lệ.


Rồi có một đêm đông trước khi ngủ, tôi nhìn thấy bố tôi mặc áo len. Những tia lửa điện loe lóe từ áo. Tôi kinh hãi không sao tả được.

Đêm hôm sau, tôi lại nhìn thấy cảnh ấy. Tôi úp mặt xuống gối, tim đập thình thịch. Tôi không dám quay lại khi nghe bố hỏi:


- Con sao thế?

- …

- Con sợ gì à?

- Con nhìn thấy lửa ở áo bố… - Tôi nói mà hình như giọng lạc đi.


Bố tôi ngồi xuống bên giường. Tôi khó khăn lắm mới dám quay lại nhìn bố. Bố bắt đầu giải thích cho con. Là một giáo viên tự nhiên, chắc là bố đã nói với con như thể dạy cho học trò mình vậy. Cuối cùng chỉ nhớ bố cười bảo: “Con đừng sợ, đó là một hiện tượng vật lý. Khoa học giải thích rồi con ạ”.

Cũng có những lần tôi sợ ma đến không ngủ được, nhất là khi ban ngày vừa có đám ma, kèn trống rền rĩ bên nhà hàng xóm. 3h sáng, tôi mở mắt nhìn thao láo lên đình màn, thấy những nếp gấp rúm ró trên đó hiện thành những hình ảnh vô cùng khủng khiếp. Xung quanh im ắng ghê người.


Nhưng tôi lại nhớ đến những câu thơ bố hay đọc cho con nghe:

Trong đêm bé ngủ

Cây dâu ngoài bãi

Nảy những búp non

Con gà trong ổ

Đẻ trứng ấp con

Cây chuối cuối vườn

Nhắc hoa mở cánh

Ngôi sao lấp lánh

Sáng hạt sương rơi

Con cá quả mẹ

Ao khuya đớp mồi...


Đó là bài thơ “Trong đêm bé ngủ” của Phạm Hổ. Bài thơ dài lắm, đại khái trong đêm đứa trẻ ngủ thì còn rất nhiều cỏ cây đang lớn, hoa đang trổ bông, sao đang sáng, nhiều người đang lao động (anh công nhân canh máy, chị quét rác quét đường, cô giáo soạn giáo án chấm bài v.v.). Cả một thế giới vẫn đang vận hành chứ không phải tất cả đều là im ắng, chết chóc, ma quỷ như bóng đêm…

Trẻ con bây giờ liệu có thấy bài thơ này hay không? Tôi không biết, nhưng với tôi ngày ấy, nó như là một bài “kinh” để đuổi ma.


Bao nhiêu năm đã qua rồi. Bây giờ thì tôi chẳng còn sợ ma nữa, thậm chí nhiều lúc mong có ma để gặp mà chẳng được. Tôi thích môn vật lý, và luôn thích áp dụng vật lý vào việc chứng minh rằng không có ma. Ít nhất thì ma cũng không thể tạo ra tiếng động, bởi “sóng âm là sự dao động của những phần tử trong môi trường vật chất”… Như thế, ma (nếu có) là linh hồn, làm sao mà tạo ra âm thanh được.

Bây giờ tôi cũng không còn nhớ nổi câu nào của bài “Trong đêm bé ngủ” nữa. Những câu vừa chép ở trên là vài câu ít ỏi trích trong bài thơ, mà tôi cóp được từ trên mạng.

Tôi cũng không gặp tác giả bài thơ. Lần gần đây nhất tôi nhìn thấy Phạm Hổ là khi ông đang nằm trên giường bệnh với chiếc ống thở và đủ thứ ống truyền cắm trên tay. Ông không tỉnh, để tôi có thể đến bên giường trò chuyện và nhờ ông đọc cho tôi chép lại bài thơ mà tôi coi như “kinh đuổi ma” năm nào.

Bây giờ, nếu chúng ta ở cơ quan, đêm của chúng ta chắc là sẽ chỉ có đèn màn hình máy tính lập lòe, có tiếng u u của điện, có tiếng rèm đập vào cửa sổ nghe lạch xạch. Mà nhiều khi, vì nhiều chuyện, chúng ta còn chẳng có đêm.

Bây giờ, chẳng hiểu sao đọc entry của Thảo quả kể về đêm mưa nằm ở cơ quan, tôi lại nhớ đến những đêm năm xưa, nhớ bài thơ “Trong đêm bé ngủ” đến thế…




+++

Ai có nguyên văn bài thơ này thì làm ơn gửi cho Trang với. Xin cảm ơn.

Tuesday 16 September 2008

Chuyện rất nhạt




Xin thông báo trước với mọi người là chuyện sau đây cực kỳ nhạt, ai muốn cười thì đừng vào, mà vào rồi thì đừng trách Trang the Ridiculous không khuyến cáo.

Số là thời gian vừa rồi Trang the Ridiculous có thực hiện phỏng vấn một nhân vật (người nổi tiếng, tất nhiên). Để bài viết được đầy đủ thông tin (nói chung là chẳng bao giờ đầy đủ đâu, bổ sung được tí nào thì bổ sung thôi), lại đang thừa cảm hứng - điều hiếm gặp ở Trang the Ridiculous trong hơn 3 năm qua, tôi hẹn gặp thêm chị gái của Người. Chị ruột, tất nhiên, và tôi xin cam đoan là quan hệ giữa họ tốt đẹp - từ đánh giá của một người ngoài là tôi.

Nhưng ngồi trò chuyện một lúc, tôi mới tỉnh ra… Trời, cái gì thế này? Hóa ra chị gái của nhân vật là một kẻ cực kỳ lố bịch. Chị cung cấp cho tôi đầy đủ thông tin về nhân vật, nhưng dưới góc nhìn có thể nói là xứng danh Thiên hạ Đệ Nhị Lố Bịch. Đại loại, qua lời kể của chị, người nổi tiếng của chúng ta bỗng trở nên giống một nhà sư trong bộ đồ nâu sồng trang nghiêm, phía dưới tà áo nâu đó lấp ló lòi ra một mảnh của chiếc quần sịp nửa xanh nửa đỏ.

Ôi thôi, scattered image! Hình ảnh đổ vỡ!


Ví dụ mô phỏng một đoạn đối thoại:

- Anh ấy dạo này bận lắm hả chị? Đâu như tham gia một lúc mấy dự án liền, có cả cái dự án chống lũ lụt gì ấy, của LHQ.

- Đầu, đầuuuu. Làm gì có.

- Ơ, chính anh ấy bảo em thế mà!

- Đầuuu. Dự án chống đái dầm thì có, lũ lụt gì!


Trang the Ridiculous đực mặt:

- Chán thế ạ?

- Chán gì? Hơ, em bảo chán gì?


Không thể kìm nổi sự áy náy (chẳng gì thì tôi vẫn còn khá nhiều lương tâm, đủ dùng cho vài năm nữa), tôi cầm cái máy ghi âm ngắm nghía:

- Chị… Chị không sợ em viết như thế lên báo à?

- Khồngggg. Sợ gì. Tất nhiên là em đưa lên rồi thì đi mà giải quyết mọi tranh cãi với nó nhé, chị không chịu trách nhiệm đâu.


Thông tin chị này cung cấp toàn mật cả, nhưng mật đến mức không đưa lên báo nổi. Không thể nào nói người nổi tiếng có thói quen ngoáy mũi được. Trang the Ridiculous thở dài, nghĩ thầm: “Kiểu này chỉ có post lên blog thôi”. Nhưng mở blog ra, lại thấy cũng không post lên blog được.

Thôi vậy, giữ trong đầu vậy. Chuyện đến là nhạt. Xin lỗi mọi người nhé.



(Tất cả thông tin liên quan đế n nhân vật đều đã được thay đổi)

Tuesday 2 September 2008

Hậu trường của "Bóng" (tiếp)




Sau khi phóng viên đã ra về, câu đầu tiên Dũng hỏi tôi bao giờ cũng là: "Anh trả lời như thế có được không?". Chỉ khi nào tôi khẳng định: "Được ạ, anh yên tâm", Dũng mới bắt đầu nói sang những chuyện khác, như khen phóng viên đẹp trai, có duyên chẳng hạn. Anh không cho tôi biết điều gì anh muốn nói mà không dám nói kia. Nhưng sau vài buổi, tôi đã lờ mờ đoán ra điều đó, khi nhớ lại và tổng kết các câu hỏi thường gặp.

Phóng viên VN:

  • Vì sao anh lại viết tự truyện?
  • Trong tự truyện của anh, có những chi tiết như thế này… thế này… Bao nhiêu phần trăm là sự thật?
  • Căn cứ vào tự truyện thì thấy người đồng tính chỉ toàn yêu đương, đánh ghen?
  • Anh không hài lòng với tác giả cuốn sách?
  • Anh có được đọc bản thảo lần cuối trước khi sách xuất bản không?
  • Bạn bè anh phản ứng như thế nào về cuốn sách?
  • Anh nghĩ sao khi có ý kiến cho rằng cuốn sách viết về một đề tài câu khách mà thật sự rất ít thông điệp xã hội?
  • Anh có nghĩ cuốn sách hơi sến/ đen tối/ nặng nề?

Phóng viên "Tây" ở ta và phóng viên ta ở nước ngoài (tức là Việt kiều):

  • Anh muốn nói điều gì qua cuốn tự truyện?
  • Giới đồng tính ở phương Tây đã phải trải qua một thời gian dài đấu tranh, để dần có được sự bình đẳng như một công dân bình thường. Chuyện đó xảy ra từ thập niên 60 của thế kỷ trước. Anh có nghĩ giới đồng tính VN rồi cũng sẽ đi đến giai đoạn đó?
  • Anh có thể nói cụ thể hơn về sự phân biệt (nếu có) mà xã hội nhằm vào người đồng tính ở VN?
  • Anh nghĩ thế nào về các chính sách của chính phủ đối với một cộng đồng thiểu số - là người đồng tính?
  • Người đồng tính ở Việt Nam bị phân biệt đối xử nặng nhất là như thế nào?
  • Bây giờ anh mong muốn điều gì?


Người được hỏi và người nghe có thể nhận thấy sự khác nhau giữa các bộ câu hỏi được đặt ra cho Dũng. Phóng viên nước ngoài có xu hướng quan tâm tới các vấn đề vĩ mô, ví dụ thái độ của xã hội, chính sách của Nhà nước đối với người đồng tính. Còn phóng viên VN thiên về các khía cạnh cá nhân của cuộc đời Nguyễn Văn Dũng. Về “lập trường” mà nói thì các câu hỏi của cánh ta xem ra luôn có hàm ý moi móc đời tư và công kích cá nhân Dũng – người đồng tính đầu tiên ở VN ra tự truyện. Nếu khai thác được sự bất hòa, mâu thuẫn nào đó giữa tác giả và nhân vật chính của cuốn tự truyện thì rồ ôi tuyệt vời!


Nhưng… không trách các nhà báo được!


Không phải ngẫu nhiên mà các nhà báo VN có phản xạ moi móc và công kích Dũng. Những câu hỏi mang chất tấn công ấy còn có mục đích gì ngoài thu thập thông tin thỏa mãn nhu cầu của độc giả.

Tôi nhớ có một đại nhà báo, chị L., dạy rằng chức năng của báo chí là định hướng xã hội. Thưa, em thì em nghĩ khác, em cho rằng báo chí chỉ phản ánh xã hội mà nó phục vụ, chứ định hướng cái --- gì. Xin lỗi, chúng em chỉ là phóng viên!

Chúng em hỏi những câu ấy vì chúng em biết chắc rằng dân ta “khát” những thông tin ấy. Chúng em biết dân ta ghét người đồng tính – cái lũ đàn ông không ra đàn ông, đàn bà không ra đàn bà, chiếm thiểu số trong xã hội, đã thế lại còn cả gan ra tự truyện – láo thế chứ lậy! Chúng em biết dân ta “háo” những chuyện hậu trường như là tranh cãi giữa tác giả và nhân vật chính. Và tuy chửi truyện đầy tình và sex, đề tài câu khách rẻ tiền thật đấy nhưng cuối cùng vẫn tìm đọc. Vừa đọc vừa chửi (mượn sách đọc thôi, cho nó kinh tế, chứ chẳng mua đâu ạ. Độ 10 người chung nhau 1 quyển photo, ví dụ thế).

Có lẽ vì xã hội như vậy nên việc một người đồng tính ra tự truyện mới thành hiện tượng, đề tài đồng tính mới được xem là "hot". Chứ ở Anh hay Mỹ chẳng hạn, một anh gay ra tự truyện chắc chẳng ai quan tâm, nói đồng tính là đề tài câu khách chắc bị các publisher và editor cười cho thối mũi. Vì sự kiện ấy khác nào các bác cựu chiến binh ở ta viết hồi ký “Đời hoạt động của tôi”, “Trung kiên và bất khuất”... (Ôi thôi, lại nói nhảm rồi. Sợ rồi. Chả dám nói nữa).


Dì Dũng vốn thích nhạc vàng.

Có một câu hát trong bài “16 trăng tròn” mà Tuấn Vũ biểu diễn, như thế này: “Cuối nẻo phong mờ, nhủ riêng ai đó, tha thiết đợi chờ ngày đêm, tôi sẽ về dệt mơ ước.

Em ơi, khi non nước đang còn mịt mờ bên phương nớ, chuyện đó đừng mơ”.

Anh Dũng thích Tuấn Vũ lắm, chắc anh biết bài hát ấy.

Đôi khi nghe anh nói chuyện “quyền bình đẳng của người đồng tính như một công dân bình thường”, tôi cũng muốn cười hì hì mà nói với anh rằng: Anh ơi, khi đất nước đang còn mịt mờ, đầy định kiến, chuyện đó đừng mơ.


Tuesday 26 August 2008

Hậu trường của "Bóng"




Từ sau khi cuốn “Bóng” ra đời, nhân vật chính của tự truyện – anh Nguyễn Văn Dũng, chúng tôi hay gọi là “dì Dũng” - bỗng trở thành một người “in the news”. Anh thường xuyên được báo chí tìm đến phỏng vấn.

Một đôi lần anh gọi Trang the Ridiculous đi cùng theo kiểu “chị em gái với nhau”, hộ tống cho anh đỡ run. Thực tâm tôi biết anh có phần sợ các nhà báo, anh vẫn bảo giới ấy giống như con dao hai lưỡi. Cực chẳng đã, dằn sự cắn rứt khi bài vở còn một lô chưa viết, tôi đi cùng “dì Dũng” vài buổi, làm ông bầu bất đắc dĩ. Phóng viên hỏi, dì trả lời. Tôi ngồi cạnh, im lìm (trừ lần đóng vai trò phiên dịch trong cuộc gặp với chú Tây làm cho AFP).

Khi những buổi phỏng vấn kết thúc, thường anh Dũng nói phóng viên về trước, còn tôi ngồi lại với anh thêm một lúc. Ánh mắt anh có một vẻ gì đó, mà tôi hiểu anh có điều muốn nói nhưng không dám nói ra...


(Còn tiếp)


+++++

Có bạn nào muốn đọc "Bóng" miễn phí thì vào đây này, làm theo chỉ dẫn:

http://news.zing.vn/news/doi-song/tang-ban-doc-tu-truyen-cua-nguoi-dong-tinh/a28457.html

Friday 15 August 2008

Nhân vật chính trong “Bóng”: “Mong cái nhìn nhân ái!”




“Bóng” - cuốn tự truyện đầu tiên của người đồng tính ở Việt Nam - đã được NXB Văn học cho ra mắt. Nguyễn Văn Dũng - nhân vật chính trong “Bóng” - đã trò chuyện với chúng tôi (PV báo GĐ&XH) những câu chuyện chưa có trong cuốn sách.



Tôi đã lột trần mình trong “Bóng”

- Động cơ nào giúp Dũng có đủ can đảm để công khai chuyện mình là người đồng tính và quyết định kể lại cuộc đời của mình qua một cuốn tự truyện khá dày dặn?

- Đây có thể nói là quyết định quyết liệt nhất trong cuộc đời của tôi. Tôi phát hiện ra mình đồng tính từ khi 15 tuổi nhưng mãi đến 2005, tức là khi tôi đã 38 tuổi, tôi mới dám công khai trước mọi người bí mật này. Để có được quyết định đó, tôi đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều.

Sau khi công khai mình là người đồng tính, tôi đã tham gia rất nhiều các hoạt động xã hội ở các nhóm đồng đẳng, ở các dự án. Về sau, tôi muốn những người đồng tính không phải sinh hoạt trong những khuôn khổ cứng nhắc, có thể hoàn toàn quyết định các công việc và cuộc sống của mình nên tôi bỏ về và lập ra nhóm Thông Xanh - nhóm tự lực của những người đồng tính. Vì là một người đã có thâm niên và kinh nghiệm trong hoạt động xã hội, nên tôi luôn mong muốn mình sẽ làm được một việc gì đó có ích cho những người trong “thế giới thứ ba”.

Năm 2007, Duy - một người bạn ở Công ty cổ phần sách Giao Điểm - DOMINO gợi ý tôi nên dành thời gian làm một cuốn tự truyện. Nghe ý tưởng của Duy tôi thích lắm. Tuy nhiên tôi đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều. Đã có những lúc tôi gọi cho Duy để từ chối vì cảm thấy mình không thể thực hiện được điều đó. Nhưng tôi lại rất mong muốn cuốn sách sẽ là một người bạn đồng hành, hỗ trợ mình những ngày đầu khi nhóm của mình còn yếu, chưa tạo được hình ảnh, tiếng nói, ảnh hưởng, đến cộng đồng. Vì vậy, tôi chấp nhận hy sinh khi quyết định bóc trần mình ra trong cuốn tự truyện “Bóng”.


- Điều gì làm Dũng đắn đo nhiều nhất khi quyết định bắt tay vào làm cuốn tự truyện của mình?

- Vấn đề về người đồng tính vẫn còn rất nhạy cảm trong xã hội Việt Nam. Những chuyện riêng tư, thầm kín của bọn mình nhiều khi còn giấu cả gia đình chứ đừng nói đến việc kể cho người ngoài nghe. Chẳng dễ gì để có thể bộc bạch những điều như tôi đã kể trong cuốn sách.

Cách đây mấy năm, tôi đã công khai mình đồng tính trên báo chí, nhưng lúc đó chỉ đơn giản là vài dòng thông tin chung chung và ngắn ngủi trên mặt báo thôi. Còn trong cuốn “Bóng” thì có thể nói tôi đã lột trần mình ra rồi. Tôi cũng xác định rằng nếu cuốn sách không ra gì mà để ảnh hưởng đến những người đồng giới thì chỉ có bỏ xứ mà đi.


- Gia đình, bạn bè nói gì khi đọc cuốn tự truyện của anh?

- Gia đình tôi ủng hộ lắm. Mọi người đều thông cảm và thương tôi. Chỉ có mỗi một chi tiết các anh chị không thích là việc tôi nhắc đến tên thật của mẹ mình. Mọi người góp ý là nếu chỉ để là bà T thay vì bà Tốt thì sẽ hay hơn. Đây là mọi người muốn thể hiện lòng kính trọng đối với mẹ tôi thôi, chứ không phải vì tôi là một cái gì đó xấu xa mà phải giấu giếm tên tuổi người thân để khỏi liên lụy. Bạn bè đọc sách thì gọi điện tới tấp. Có anh bạn khen viết tốt nhưng lại chua thêm một câu: Có lẽ từ nay anh chẳng dám đến nhà chú nữa, có gặp thì gặp ở quán xá tiện hơn.



- Phần đầu cuốn tự truyện có viết: “Tiền hai mẹ con kiếm ra bao nhiêu, nó dốc hết vào bao giai, rửa chân, gội đầu nhổ tóc sâu cho giai, còn mẹ nó nằm còng queo góc nhà. Bà ốm nặng, nó đi với giai tít mít, lúc về thấy mẹ ngồi bốc cơm nguội nhai trệu trạo. Lần khác hàng xóm thấy bà cụ ngã nằm ngay cửa nhà, chắc là gượng dậy đi vệ sinh bị trúng gió”. Đây có hoàn toàn là sự thật?

- Khi làm cuốn tự truyện này, tôi đặt trách nhiệm của mình lên cao nhất. Đúng như lời giới thiệu của những người chấp bút, “Bóng có 80% là sự thật, 20% còn lại là sự thật được viết theo cách nhẹ nhàng hơn để giảm đi phần khốc liệt. ”Tôi đã rất khó khăn khi phải kể lại những chuyện đấy. Có những lúc tôi vừa kể vừa ngượng hoặc vừa kể vừa khóc vì xúc động quá. Tôi luôn mong muốn cuốn sách thành công, nếu tôi không kể thật thì cuốn sách làm sao thành công được. Tôi ý thức được rằng nếu cuốn sách ra đời thì tôi sẽ hiện ra thật trần trụi trong từng trang sách. Có thể tưởng tượng rằng tôi đang nằm trên một cái bàn cho mọi người mổ xẻ, xem xét...


- Sau khi kể xong cuốn tự truyện, có thay đổi gì lớn từ trong con người Dũng không?

- Sau khi cuốn sách ra đời, tôi thấy mình già đi rất nhiều và trưởng thành lên rất nhiều. Vì cuốn sách là giới hạn cuối cùng của tất cả mọi thứ trong con người tôi.


Khổ sở vì bị bạn trai rủ đi... mát xa


- Có sự kỳ thị nào của người đời làm anh phải rơi nước mắt chưa?

- Cũng có chứ! Tôi có một nhóm bạn trai chơi rất thân với nhau. Thỉnh thoảng, nhóm lại hẹn nhau tụ tập ở nhà một ai đấy rộng rãi để nhậu nhẹt. Tôi thường tránh những buổi gặp gỡ như vậy nhưng tránh mãi cũng không được vì các bạn lại bảo mình không hòa đồng. Có lần tôi tham gia, khi đêm tất cả phải ngủ lại nhà người bạn đứng ra tổ chức. Một cậu bạn nửa đùa nửa thật bảo: thằng nào bị bệnh xã hội thì nằm riêng ra nhé! Nghe như thế tôi buồn lắm, hay là mình có tật giật mình cũng không biết nữa. Tôi chọn chỗ nằm ở ngoài cùng và không chui vào chăn chung với mọi người. Đêm lạnh thì đắp một cái chăn đơn rồi nằm khóc thầm mà mọi người không biết.

Còn những kỳ thị trong quá trình tôi đi hoạt động xã hội thì cũng có nhưng không nặng nề, thậm chí không rõ ràng, ví dụ như đàn ông thì có vẻ như giữ khoảng cách với mình hoặc có một vài lời dò xét... Tôi trở thành một câu hỏi, một ẩn số để cho mọi người đi tìm lời giải đáp. Chính vì thế mới có những câu chuyện bi hài xảy ra.


- Hình như anh cũng đã từng tham gia quân đội?

- Tôi có tham gia nghĩa vụ quân sự mấy năm. Đối với tôi những ngày trong quân ngũ là những ngày đẹp nhất, vì thời gian đó tôi chưa vướng và rơi vào bế tắc trong chuyện tình cảm. Chỉ có điều trong quân ngũ tôi rất sợ lao động nặng. Tôi to cao hơn các anh em cùng đơn vị nhưng họ vác củi chạy rầm rập hay cưa gỗ ầm ầm thì mình chỉ muốn chết ngất ra đấy. Bạn bè trèo cây hái quả thì tôi chỉ dám đứng dưới nhìn lên vì sợ độ cao. Bởi tâm hồn tôi là phụ nữ nên tôi chỉ thích những gì nhẹ nhàng, thích sống có chiều sâu. Mỗi lần lao động thấy mặt tôi nhợt nhạt đi, anh em xúm lại hỏi thì tôi phải nói dối bị bệnh tim. Mọi người không biết tôi đồng tính nên rất vô tư, đêm nằm ngủ được mọi người ôm tôi rất thích, người cứ lâng lâng như trên mây.


- Những người đồng đội giờ còn liên lạc với anh không?

- Nhóm anh em đồng ngũ cùng tôi ngày trước, năm nào cũng tổ chức gặp gỡ vào ngày 30/8 gọi là kỷ niệm ngày nhập ngũ. Tôi mong chờ ngày đó lắm. Hai mươi năm nay rồi mà sự mong chờ đó vẫn không giảm đi. Từ ngày tôi tham gia hoạt động xã hội một cách công khai ở CLB đồng tính nam Hải Đăng thì mấy năm liền mọi người không gọi tôi đi gặp mặt nữa. Tôi tủi thân lắm.

Năm ngoái, còn cách mấy ngày, tôi gọi điện cho một cậu bạn để hỏi và dặn là nhớ gọi mình. Đúng ngày 30/8 mọi người gọi tôi thật nhưng là khi họ đã ngồi ăn uống chán chê rồi. Những người như tôi thì hay dỗi, hay tự ái và tủi thân nên tôi không đi. Về sau tôi vỡ lẽ ra mọi người ghét tôi là vì ăn uống xong, khi tất cả kéo nhau đi hát karaoke, đi giải trí thì tôi lại bỏ về trước. Cuối cùng tôi phải nói thẳng với mọi người là phải thông cảm cho tôi, vì tôi có như mọi người đâu, tôi có thích phụ nữ đâu. Sau đó anh em gọi tôi là “con vợ” và hứa năm nay sẽ gọi cho tôi.



Mong nhận được một cái nhìn nhân ái hơn


- Anh đã trải qua bao nhiêu mối tình rồi?

- Cả người đồng giới và người khác giới thì khoảng 20 người. Những người khác giới thì chỉ là yêu giả vờ thôi. Người đồng tính chúng tôi bị mang tiếng lắm. Người ta bảo bọn tôi là đa tình, là đa dâm. Đấy cũng là hạt sạn trong cuốn tự truyện của tôi mà khi đọc lại bản thảo tôi cũng bỏ sót, không phát hiện ra. Nói chúng tôi đa dâm là hoàn toàn không phải. Chẳng ai sinh ra lại muốn mình truân chuyên trong tình yêu, muốn tình yêu của mình rơi vào tuyệt vọng, không có tương lai, không có hạnh phúc...

Chúng tôi không được lựa chọn trong tình yêu, hay bị người tình bỏ rơi, thích đàn ông nhưng chẳng người đàn ông nào chấp nhận. Đây là cuốn tự truyện của tôi nên những câu chữ trong sách coi như là phát ngôn của tôi. Tuy những gì tôi kể không phải đại diện cho thế giới thứ 3 nhưng người ta vẫn sẽ nghĩ tôi là người đại diện.


- Dự định trong thời gian tới của anh là gì?

- Tôi vẫn tiếp tục đầu tư thời gian, công sức, tâm huyết cho nhóm “Thông Xanh”. Tôi muốn những người đồng tính chúng tôi làm được nhiều hơn nữa những việc có ích cho cuộc đời này. Để giúp chúng tôi làm được việc đó thì mong rằng xã hội sẽ nhìn nhận chúng tôi đúng đắn hơn, thông cảm hơn, nhân ái hơn. Và một khát vọng không nguôi là tôi vẫn tin mình sẽ có được một gia đình hạnh phúc như những người bình thường khác. Dù đấy chẳng phải một điều đơn giản!



(Nguồn: báo Gia đình - Xã hội)

Monday 11 August 2008

Tình yêu thời bão giá




Bực bội và chán bão giá nên post cái bài này (không đăng được ở đâu ngoài một tờ báo hải ngoại hết sức phản động!). Ảnh chẳng có tính gì, kể cả tính minh họa. Photo by Z20.


Y mới có người yêu. Cô ta xinh hay xấu, lành hay ác, tuổi tác ít hay nhiều, làm nghề ngồi một chỗ hay chạy loạn ngoài đường, là mối tình thứ mấy của y… chuyện ấy chẳng có gì đáng nói. Điều đáng nói là y có tình duyên mới đúng vào lúc cả nước đang rơi vào vòng xoáy điên cuồng của một cơn bão mạnh cấp 11, giật trên cấp 12: bão giá.

Trời hại y, con tim đang vui trở lại, lòng dạt dào muốn yêu, thì bão giá nổ ra. Hàng hóa gì cũng tăng giá, trừ hàng hóa sức lao động của y. Lẽ thường, với một người nghèo, chi tiêu sẽ dồn vào ăn là chính. Điều này đúng cho cả một gia đình lẫn một đất nước: Nhà nghèo tốn tiền ăn phần nhiều chứ mấy nhà tốn vào tiền mua vé xem phim với xem thi hoa hậu. Đứng trên tầm vĩ mô mà nói, khi đất nước nghèo, chi tiêu của dân chúng đổ hầu hết vào ăn uống, còn chuyện làm đẹp, giải trí, giáo dục, nâng cao đời sống tinh thần… phải để sau, cứ theo thứ tự ấy mà ưu tiên.

Y cũng thế. Dạo trước bão giá, sau khi bán hàng hóa sức lao động của mình, y có thể dùng tiền ấy để ăn uống, tậu thiết bị cho con laptop cưng, mua giày, cắt tóc, mua sách báo truyện đọc cho dễ ngủ mỗi đêm. Từ khi bão giá nổ ra, y chẳng còn mua được gì, suốt ngày chỉ thấy lo ăn. Đã thế lại đèo bòng thêm một cô người yêu đúng vào lúc này, quả là trong cái may có cái rủi.


Chẳng hiểu người khác yêu đương thế nào chứ với y, mối tình nào cũng làm y lõm về tài chính. Y quan niệm: làm thằng đàn ông đi ăn uống với phụ nữ dứt khoát là phải trả tiền. “Bất khả tri” thì được chứ “bất khả chi” là một điều không thể chấp nhận. (Chính cái ý nghĩ nặng nề ấy giết chết y, chứ thật ra cô người yêu kể cũng thuộc dạng biết điều, cô ta muốn chung lưng chia sẻ tiền ăn uống với tình nhân lắm. Khổ là cứ mỗi khi cô ta toan rút ví thì đều bị y lấy cái lưng to cồ cộ chặn lại, đứng chắn giữa cô ta và người bán hàng).

Mà giá cái gì cũng tăng chóng mặt, giời ơi. Xưa một ly trà Lipton có 5.000 đồng mà bây giờ lên 12.000. Xưa vé xem phim Vincom có 55.000 đồng/ người, giờ vọt lên 70.000 đồng, thêm tiền vé gửi xe bị tương lên 10.000. Mỗi lần giành trả tiền với người yêu, y cố lấy vẻ mặt hào hứng hoặc tệ nhất cũng là lạnh lùng bình thản. Nhưng trong lòng y xót, y đau, và nhất là y buồn, y nhớ. Vốn người hoài cổ, y nhớ tiếc cái thời cấp ba của y, với mối tình đầu. Đó là đầu thập niên 90 của thế kỷ trước. Thời ấy hình như cái gì cũng ngon hơn, rẻ hơn. Phở 3.000 đồng/bát. Bánh mì patê 2.000 đồng/cái, bánh mì không nhân 1.000 đồng. Với 10.000 đồng thầy u chu cấp, y và tình nhân đầu tiên có thể lang thang đi chơi khắp Hà Nội cả ngày mà vẫn no đủ. Thời ấy nay còn đâu?

Rồi miên man nhớ cái thời ấy, y lại nhớ đến mối tình đầu của y, thầm chép miệng: “Sao hồi xưa mình trong sáng thế nhỉ?...”. Cô người yêu đi bên cạnh chẳng hiểu quái gì, nhìn y âu yếm. Y cũng nhìn cô âu yếm không kém.


Các nhà kinh tế phân tích tình hình sao đó, y không nhớ, nhưng đại ý là thế này: “Thị trường nó lạ lắm nhé, nó tự điều chỉnh được hết. Khi nào lạm phát xảy ra thì dân chúng sẽ tự biết cách thắt lưng buộc bụng, giảm chi tiêu cá nhân đi. Mà nói thật ra lạm phát đây là do dân ta ăn tiêu xa hoa quá đấy, bây giờ phải nhịn miệng đi là đúng rồi, còn cãi gì?

Y vốn dân kỹ thuật, chẳng hiểu gì về kinh tế - cái môn khoa học mà y không biết là nên xếp vào xã hội hay tự nhiên, văn hay toán nữa. Nhưng y nghe mang máng thế thì cũng tự hiểu: Phải biết tiết kiệm chi tiêu. Trong lúc hàng hóa sức lao động của y không lên giá, mà lại vẫn phải đảm bảo “khả chi” mỗi lần đi ăn đi uống với bồ, thì y chỉ còn cách nhịn ăn tiêu ở những chỗ khác. Giống như giáo Thứ của cụ Nam Cao khi xưa, nay y tự bảo y rằng: Y sẽ bỏ cái lệ 10.000 phở mỗi sáng đi. Y sẽ tự cắt tóc để khỏi phải ra hàng. Y sẽ ít đú với bọn thằng X thằng Z để tránh những lúc hứng ăn hàng hay uống nước (trà) chanh. Tất cả những món tiền ấy, góp lại chẳng đủ cho y và bạn gái đi chơi, uống nước cả tuần đó ư?




+++++++

Cập nhật: Thưa quý vị và các bạn, nhất là các bạn đồng bào ở xa Tổ quốc, Trang the Ridiculous viết cái mẩu ngăn ngắn (không phải bài báo) trên vào ngày 5/6/2008. Từ đó đến nay, giá cả hàng hóa dịch vụ trên thị trường VN đã biến động đáng kể theo chiều hướng tăng, chẳng hạn một ly trà Lipton bây giờ có thể có giá 15.000 đồng.


Wednesday 30 July 2008

Harvard của VN (hay chuyên đề về ĐH Ngoại thương, kỳ V)




Không dưới ba lần có người đá xoáy Trang the Ridiculous: “Entry nào cũng phải nhắc tới chuyện mình đã học Ngoại thương”, “Đọc blog toàn thấy nói xấu trường cũ bạn xưa”. Quả có thế thật. Đã vậy hôm nay không xa gần nữa, tôi nói trắng ra đây này, rằng tôi tốt nghiệp ĐH Ngoại thương, chuyên ngành Kinh tế đây này! Bằng Tiêu biểu Khá đây này! Nào.

Tuy vậy, khác với các entry trước toàn nói xấu thầy cô bạn bè, hôm nay Trang the Ridiculous sẽ nói với mọi người về những cái đáng yêu của sinh viên Ngoại thương, và ở một chừng mực nào đó là của giáo dục ở ĐH Ngoại thương.

1.

Trong các trường thuộc khối kinh tế ở VN, ĐH Ngoại thương (sau đây xin gọi tắt là FTU) là trường được đánh giá cao nhất (đánh giá qua đường miệng thôi, nhưng mà thế là đủ, các vị lại đòi hỏi phải có tổng điều tra toàn bộ hệ thống giáo dục đại học mới được phép rút ra kết luận ấy à?). Tại sao lại thế? Bởi các công ty tuyển dụng căn cứ vào chất lượng của các nhân viên tốt nghiệp FTU mà ra.


Công nhận là dân FTU ra trường làm được ở nhiều vị trí trong một nền kinh tế đang thời kỳ hội nhập như Việt Nam ta: bảo hiểm, ngân hàng, chứng khoán, kiểm toán, kinh doanh (cá thể, độc lập), phân tích tài chính, phát triển cộng đồng, và cả làm văn, làm thơ, dịch thuật, làm báo nữa. (Một số gương mặt khí nổi là Nguyễn Thế Hoàng Linh, Cao Việt Dũng, và Phan Việt, như chúng ta đều đã biết).

Đến đây, tôi xin moi tấm bằng tốt nghiệp ra đặt trước mặt để mong được phép phân tích như một kinh tế gia thứ thiệt (đăm chiêu rút kính ra lau). "Có một câu hỏi mà các nhà kinh tế học rất thích đặt ra, gọi là “câu hỏi Harvard”: Những sinh viên tốt nghiệp Harvard (Mỹ) làm việc rất tốt khi ra trường, nhưng đó là vì họ đã học được ở Harvard mọi thứ có thể mang lại thành công, hay bởi vì trường đại học này đã nhận những sinh viên tài năng, có nhiều khả năng đạt thành tựu trong cuộc sống sau này?" (trích "Đô-la hay lá nho?" - "Naked Economics", Charles Wheelan, Alphabooks xuất bản)

Câu trả lời, như thường lệ, bị các nhà kinh tế bỏ ngỏ do họ chưa đạt được sự thống nhất. Nhưng theo tôi, gì thì gì, cứ giơ tấm bằng có chữ Harvard ra là mát mặt mát ruột rồi, Harvard Mỹ hay Harvard Việt Nam cũng vậy cả.


2.

Trường Ngoại thương những năm 1996-2000. Đám sinh viên chúng tôi trẻ, khỏe; rất chăm học vì điểm (trong đầu xác định rõ ràng là thế, nhưng mồm đứa nào cũng kêu ‘tao lười lắm’ để chứng tỏ mình là người thông minh, không cần học nhiều vẫn giỏi); rất thích sâu sắc hóa các vấn đề kinh tế tầm thường: “Cần phải hy sinh một tỷ lệ tăng trưởng nhất định để có một tỷ lệ lạm phát ở mức độ nhất định…”. Đau đầu lắm. Căng thẳng lắm. Dạo ấy cái anh Internet mới chập chững vào VN, sinh viên lên mạng hãy còn bẽn lẽn rón rén, chưa được tự nhiên nhi nhiên như bây giờ. Sách chẳng có, thực tế thì rõ ràng là không giống sách rồi, với lại ai cho sinh viên nhong nhong ra vào các công ty, tổ chức lớn để tìm hiểu thực tế nếu cái lũ vừa ngố vừa nhặng xị ấy không phải con cháu giám đốc? Vì vậy, các sinh viên chăm học có một nguồn tài liệu đặc biệt hữu ích là các bài báo kinh tế - do các nhà báo viết hoặc dịch, tất nhiên. Nói vậy là đủ thấy công lao của báo chí nhé. Nhiều độc giả cứ phàn nàn là nhà báo viết về kinh tế sai, ngu, dốt, đáng chấm ngòi bút vào shit cho chừa tội viết bậy… mà đâu biết rằng đã có bao thế hệ sinh viên kinh tế trưởng thành từ chính những bài báo ấy.

Năm 1997 khủng hoảng tài chính châu Á. Các bài báo (một phần là dịch, phần còn lại là dịch và xào xáo) nói về cuộc khủng hoảng này được photo thật lực, truyền tay nhau trong đám sinh viên chúng tôi. Vẻ mặt ai cũng đăm chiêu và căng thẳng.

3.

Những giờ Anh văn. Chưa vào tiết, sinh viên hỏi nhau: “Hôm nay có dự giờ T.H. không?”. “Phải dự chứ. Không bà ấy lại điểm danh cho phát nữa thì bỏ mẹ, tao vắng ba buổi rồi”. Thế là vào lớp, dự giờ. Mấy đứa ngồi hàng cuối chăm chú chơi cờ caro. Có đứa cao hứng hát: “I’m sitting here in the boring room…” (Tôi ngồi đây trong căn phòng buồn chán). Thời gian ấy, Lemon Tree, Doctor Jones, Barbie Girl, That’s Why đang là hits.

Những giờ học kinh tế. Thầy giáo nhắc: “Các em thảo luận đi chứ”. Thế là thảo luận. Có sự to tiếng:

- Ừ, nhưng mà mày có công nhận với tao là vào cái thời bà Phạm Chi Lan với ông Lê Đăng Doanh học, thì cái trường Ngoại thương này là trường vét đĩa nhất xã hội không? Chỉ có thằng nào dốt quá không học được ở đâu khác mới chui vào đây học.

- Đồng ý! Hồi mấy ông bà thầy dạy mình học, trường Ngoại thương là trường dốt nhấtttttt… Bây giờ mở cửa, tự nhiên mấy ông bà ấy thành có giá.



Dĩ nhiên Trang the Ridiculous (hồi đó cũng đã lố bịch lắm rồi nhưng phải cố nhịn miệng, vì cái bằng) không ủng hộ việc mạt sát các thầy cô giáo, nhưng tôi đặc biệt cổ vũ cho tư tưởng “đạp đổ thần tượng”. Kinh tế học là môn khoa học không có chân lý, và người ta chỉ có thể khá lên được nếu đủ can đảm đập vỡ không thương tiếc các lý thuyết có trước.

Khi tôi nói rằng sinh viên Ngoại thương là những kẻ (bị đẩy vào tình thế phải) nói phét, có bị hỏi: “Thế phải học thế nào mới không là nói phét?”. Than ôi, biết trả lời thế nào, chuyện dài và buồn lắm. Chúng tôi nói phét bởi vì chúng tôi: 1/ không có kiến thức nên phải lấp liếm; 2/ nói thật làm gì nhỉ?


Bắt sinh viên phải đứng lên tranh luận, có ý kiến hùng biện trước lớp, là việc làm thừa và khó khả thi, vì lẽ ra bọn ngố và nhặng sị ấy phải được làm như thế từ hồi học mẫu giáo cơ. Làm sao mà chúng tôi dám đứng lên bảo: “Các đồng chí sai bét, cả Keynes cũng thế, sai hết sai hếttttt”, khi mà hồi cấp 2, đứa nào dám mở miệng bảo “em khinh ông lão đánh cá trong chuyện Ông lão đánh cá và con cá vàng lắm ạ, đồ nhu nhược sợ vợ” đều xơi điểm 5 cả. Mà có phải chỉ xơi điểm 5 là không thôi đâu, thầy/cô giáo còn mang bài ra đọc cho cả lớp nghe và cười nữa, nhục chết đi ấy chứ. Cả nhục, cả nhục!

Vì thế, đối với tôi, những câu nói “đạp đổ thần tượng” kia rất đáng yêu, ở một góc độ nào đó. Về sau này, mỗi lần phóng viên Trang the Ridiculous đi gặp một nhà kinh tế hoặc đại gia, quan chức nào đó để phỏng vấn, phóng viên lại thường nhớ đến câu nói ấy để cười một mình và tự căn dặn: “Không được sợ nhé. Cấm run nhé. Cấm choáng nhé. Không tin bố con thằng nào nhé!”.

Và vì thế, sinh viên Ngoại thương rất đáng được ngợi ca!

Friday 18 July 2008

Nước ta còn nghèo...




Vào những ngày bão giá rú rít quanh đầu, Trang the Ridiculous thỉnh thoảng lại đi qua phố Thợ Nhuộm, và luôn luôn bị một tấm biển gỗ nhỏ đập vào mắt, trên ấy ghi dòng chữ: “Ở đây bán đĩa mài sừng tê giác”.

Một vài lần trong những dịp “thỉnh thoảng” ấy, tôi thoáng có ý nghĩ tìm hiểu để làm quả phóng sự về những ngành kinh doanh liên quan đến sừng tê giác như thế. Nhưng chợt nghĩ mình cưỡi con xe 82 “chở lợn”, đĩnh đạc dừng chân, hất hàm hỏi người bán “đĩa mài sừng tê giác đâu?”, người ta lại tưởng một đại gia nào giả gái vi hành dạo quanh phố phường, dạo qua thị trường, thì phiền ra. Thế nên là thôi, lần nào cũng chỉ giữ ý nghĩ ấy trong đầu một hai phút rồi bỏ đi.

Tuy nhiên, cứ mỗi lần như thế, tôi lại nhớ tới câu nhận xét kinh điển từng được nghe từ anh Lê Tuấn Tú (nguyên phóng viên truyền hình, một trong số các đồng nghiệp của Trang the Ridiculous). Anh Tú thường nói với vẻ mặt rất chi là đau xót:


- Nước ta còn nghèo – Anh ngừng một lát, môi hơi mím lại, bùi ngùi - Dân ta chưa chắc đã nghèo.


(Câu ấy tôi nghe từ anh Tú. Còn anh Tú lấy từ nguồn nào nữa thì em không chịu trách nhiệm nhé!)

Đúng ra câu này cần được sửa thành: “Nước ta còn nghèo. Một bộ phận dân ta chưa chắc đã nghèo”. Viết đến đây, Trang the Ridiculous lại lim dim nghĩ tới những chiếc sừng tê giác mà mình chưa từng được trông thấy.

Vẫn có người mua được sừng tê giác và đĩa mài sừng. Nhiều người mua được ôtô riêng. Thậm chí máy bay riêng, ở VN cũng có rồi. Tiền ở đâu ra mà nhiều thế?


Cách đây ít năm, câu hỏi này từng được một độc giả xưng tên Lê Đức Thụ nêu ra, và được một học giả, ông Ngô Nhân Dụng, trả lời. Cá nhân Trang the Ridiculous rất thích bài viết trả lời của ông Dụng. Lý do thích: Nó hoàn toàn dựa trên suy đoán, cũng giống như cách Trang the Ridiculous đương nhiên sẽ phải làm trong tình trạng chẳng có thông tin đếch gì về thu nhập của các tầng lớp trên trong xã hội, về cơ chế phân chia thu nhập, cơ chế quản lý – lãnh đạo v.v.

Cho nên, mặc dù chưa bao giờ làm động tác nhấn tổ hợp phím Ctrl+C, Ctrl+V trên blog, hôm nay tôi xin phép phá lệ, phệt nguyên xi bài này lên đây cho mọi người cùng đọc.


* * *



Tôi xin nhắc lại câu hỏi: Vì sao người Việt Nam có nhiều tiền chi ra như vậy? Không biết ông Thụ có ý hỏi về "một số người Việt Nam" có nhiều tiền, hay ông muốn hỏi về "người Việt Nam" trong cả nước nói chung? Nhưng cũng không cần phân biệt như vậy. Vì nếu tài sản của 100 ngàn người ở trong nước tăng lên mỗi người 100 ngàn đô la thì tài sản chung cả nước Việt Nam cũng cao hơn mười tỷ đô la, nghĩa là nói chung nước mình giầu thêm 10 tỷ. Mười tỷ bạc đó ở đâu ra? Vì sao "người Việt Nam chúng ta" có nhiều tiền như vậy, trong lúc sản xuất nông nghiệp, công nghiệp còn quá lạc hậu, nghèo nàn?

Xin thưa với ông là, một phần tài sản đó do tổ tiên để lại. Một phần nữa là do chúng tôi, người Việt từ nước ngoài đóng góp gửi về! Đó là cách trả lời đơn giản cho một bài toán có vẻ đơn giản! Thu nhập từ các tài sản đó không được phân bố đều cho tất cả mọi người mà dồn vào cho một số nhỏ, thí dụ trăm ngàn người; để họ ăn tiêu thong thả, có tiền mua nhà trị giá hàng nửa triệu đô la, mua xe ô tô Mercedes mới, Lexus mới, vân vân. Tại sao việc phân bố không đồng đều, người có nhiều, người có ít thì các cụ tổ tiên cũng như chúng tôi ở ngoài không ai cố ý gây ra cảnh đó, chính đồng bào mình ở trong nước chịu trách nhiệm.

Sau đây tôi xin phân tích kỹ hơn, dùng những số thống kê của tạp chí The Economist xuất bản ở Anh quốc, tờ báo này tôi đọc mỗi tuần và tôi rất tin. Tổng sản lượng nội địa của Việt Nam khoảng 33 tỷ mỹ kim một năm, đó là trị giá tất cả những hàng hoá, dịch vụ của cả nước có được và tiêu dùng trong một năm. Chia đều ra cho hơn 80 triệu đồng bào trong nước thì mỗi người có thu nhập khoảng 400 đô la, không lớn bằng con số 2-3 ngàn mà ông ước đoán. Số tiền 400 đô la đó mọi người đem tiêu thụ hoặc để dành, đầu tư. Tờ Economist tính dân mình chi tiêu chừng 65 phần trăm số thu nhập, tức là mỗi người tiêu bình quân 240 đô la. Họ đóng góp cho các cấp chính phủ chừng 8 phần trăm. Phần còn lại là để dành và đầu tư. Riêng con số ngân sách nhà nước thì năm nay được biết khoảng 10 tỷ đô la, cao hơn tỷ lệ 8 phần trăm. Nhưng trong ngân sách đó có cả những khoản nhà nước đầu tư, như là làm đường xá, xây cơ xưởng máy móc, có thể tính chung vào mục đầu tư, số còn lại thuần túy tiêu dùng nhỏ hơn. Cho nên có thể dùng các số thống kê của tạp chí Economist, vì họ đã thu nhặt từ nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy.

Tất nhiên, nếu mỗi người ai cũng chỉ tiêu thụ 240 đô la một năm thì không ai có tiền mua xe Lexus cả, trông nước mình sẽ thấy nghèo lắm chứ không giàu sang như ông Thụ nhận xét. Vậy thì nếu có người lái xe Mercedes tất phải có người chi tiêu ít đi. Thí dụ các nông dân, làm ruộng, đánh cá, đốn gỗ trên rừng, vân vân. Số chi tiêu hàng năm của họ chỉ có 100 đô la một năm chẳng hạn. Mấy năm trước ông Hoàng Minh Chính cho biết có nơi đồng bào miền núi chỉ tiêu có 50 đô la một năm, nhưng cứ tính đổ đồng là 100 cho tiện. Trong dân số nước ta 70 phần trăm là nông dân, khoảng 56 triệu người. Những người này tiêu 5-600 triệu, tính tròn là 6 tỷ trong tổng số 33 tỷ. Còn lại 27 tỷ chia cho 24 triệu người dân kia. Nhưng các người dân thành phố không phải ai cũng chi tiêu nhiều như nhau. Tôi không có số thống kê về thu nhập bình quân của người dân thành phố. Dân Sài Gòn có thể thu nhập bình quân hơn 1000 đô la. Thu nhập 500 đến 1000 đô la là thuộc loại khá giả rồi. Những người thu nhập hàng trăm ngàn đô la một năm cũng có. Tôi đã gặp mấy người từ Việt Nam qua California chơi, họ nói họ giàu như vậy. Nhưng tôi biết ở các thành phố cũng có những công nhân không có việc làm, có 100 đô la một tháng cũng mừng lắm. Giả dụ trong số 24 triệu người ở thành phố có 22 triệu thu nhập bình quân 500 đô la một năm, ta có 11.000 triệu, tức 11 tỉ trong số 27 tỷ kể trên. Vẫn còn 16 tỷ chia cho 2 triệu người còn lại. Nếu chia đều thì mỗi người được 8 ngàn; nhưng chúng ta biết có những người kiếm ra và chi tiêu nhiều hơn, có người ít hơn.

Nhiều người bạn tôi cho biết khi về nước gặp bạn cũ họ đãi đằng một đêm tốn cả ngàn đô la, uống rượu ngoại không cần tính toán và nhiều mục giải trí khác dân Việt kiều chịu thua! Tôi cũng là một người Việt Nam trung bình, tính rộng rãi với bạn bè nhưng cũng biết tằn tiện, tôi chưa bao giờ đãi bạn bè ở xa tới mà tiêu vài trăm đô la một buổi tối. Cho nên tôi nghĩ những người tiêu cả ngàn đô la thì chắc họ phải kiếm ra mỗi năm vài trăm ngàn đến nửa triệu mỹ kim. Số người kiếm nửa triệu đô la là bao nhiêu, phải hỏi các ngân hàng nơi họ gửi tiền. Hay là ông Thụ thử đếm số xe ô tô đắt tiền họ mua mấy năm gần đây thì đoán được một phần. Hỏi các đại lý xe chắc biết các con số. Biết một phần thôi, vì nhiều người thích giữ của chìm hơn đi khoe của nổi. Mà của chìm thì không phải chỉ để chìm trong nước mà còn ngâm ở tận nước ngoài nữa.

Bây giờ trở lại câu hỏi chính, là tiền ở đâu ra nếu trong cả nước dân ta sản xuất ít như vậy. Trong số 33 tỷ thu nhập chung cả nước có những món do đồng bào làm ruộng, người làm thợ sản xuất ra, đó là những thứ mà ông Thụ trông thấy, ông cho là không đủ cho dân mình giàu có như cách tiêu dùng của nhiều người. Như vậy thì ngoài ra, còn phải có những nguồn sinh lợi khác, đem về cho cả nước những món tiền lớn. Như ở trên tôi mới nói đến, có những thứ do tổ tiên để lại, di sản của tổ tiên chung cả nước chúng ta chứ không riêng gia đình nào, các di sản đó cũng sinh ra tiền. Thí dụ, đất đai; rừng, rừng núi có gỗ, có cả than, quặng mỏ, đá quý; biển, tôm cá và dầu lửa ngoài biển, vân vân. Những thứ như đất đai, đem cho công ty nước ngoài thuê, tiền thu vào là của chung. Có những thứ đem bán ra nước ngoài, tiền đem về cũng là tiền chung của cả nước. Hai nguồn thu nhập ngoại tệ lớn nhất của nước ta là xuất khẩu dầu lửa và gạo. Những món tiền lớn đó thu về rồi được đưa cho những ai chi tiêu, cái này quý vị ở trong nước có thể tính toán được. Nguồn thu nhập lớn thứ ba chính là những món do đồng bào ở nước ngoài gửi về và đem về chi tiêu. Năm ngoái con số kiều hối chính thức là 2 tỉ 700 triệu đô la, con số thật có thể lên tới 3 tỉ rưỡi. Ngoài ra còn những người Việt về nước cũng đem tiền về. Riêng dịp Tết vừa qua có 300 ngàn người, tính cả năm coi như gấp đôi lên thành 600 ngàn. Nếu mỗi người mang về 5 ngàn đô la, (họ còn mang về hộ người khác ngoài số tiền họ đem về để chi tiêu) thì cũng thành 3 tỷ. Như vậy thì đồng bào ở nước ngoài gửi về và đem về tới 6 tỷ, chiếm một phần năm tới một phần sáu tổng sản lượng nội địa. Nếu chỉ tính 3 tỷ rưỡi cũng là một phần mười! Thử tưởng tượng bây giờ chúng ta thấy số thu nhập của mình tăng lên 10 tới 20 phần trăm, mà mình không cần làm gì vẫn có được, cũng thấy dễ chịu lắm chứ? Nếu tính gồm cả số thu nhập nhờ cho thuê và xuất cảng những thứ di sản do tổ tiên để lại cộng với kiều hối thì tổng số có thể lên đến hơn mười tỉ, tức là một phần ba số thu nhập và tiêu dùng của cả nước. Khi chúng ta nhìn vào số sản xuất của các nông dân và các nhà máy, chúng ta không thấy số thu nhập đó. Nghĩa là dân mình giàu gấp rưỡi mà chính mình không biết!

Nhưng tất nhiên con số một phần ba tổng sản lượng nội địa đó không chia đều cho 80 triệu người. Những người nhận được tiền của thân nhân từ Mỹ gửi về, của những anh chị em đi lao động ở Hàn Quốc hay lấy chồng Đài Loan gửi về, những người phục vụ cho các ngành du lịch, họ được hưởng một phần các món kiều hối.

Có những người được hưởng lợi trên những số tiền xuất cảng gạo, dầu lửa cũng như kiều hối mà không phải làm việc nhiều như người dân bình thường. Gạo do nông dân bán ra, người ta mua rẻ rồi bán đắt cho nước ngoài, họ hưởng lợi. Họ biết cách hưởng vì họ khôn hơn người hay vì có quyền thế hơn, cái đó bà con biết. Xuất cảng tôm, cá, quế, đá quý cũng vậy. Ai được hưởng nhiều, ai hưởng ít, đó là do cách tổ chức kinh tế mà ra. Trên nguyên tắc trong một nền kinh tế thị trường ai cũng bình đẳng, có cơ hội làm giàu như nhau. Nhưng cơ cấu kinh tế nước ta chưa hẳn là thị trường, nó có "định hướng xã hội chủ nghĩa." Như vậy thì chắc ai "xã hội chủ nghĩa" hơn thiên hạ, người đó phải "bình đẳng hơn," có cơ hội được chia phần nhiều hơn.

Biết tin tức trước người khác cũng là một cách sinh lợi. Thí dụ nếu họ biết trước tin về quy hoạch nhà đất, họ mua nhà trước; đến khi quy hoạch mới ban ra giá nhà đất tăng vọt, họ bán và hưởng lợi. Có những người biết trước một dự án lớn, như một khu chế xuất, một khu sẽ xây dựng nhà máy lọc dầu, họ cũng mua, bán như vậy. Số tiền họ kiếm được thì chúng ta người trần mắt thịt không tưởng tượng nổi. Cho nên có những người chi tiêu một ngàn mỹ kim một đêm để đãi bạn bè, có người đi Macao đánh bạc thua cả trăm ngàn mỹ kim. Lại có những sinh viên đến California du học, mới tới đã có nhà sẵn để ở, có xe mới để lái đi học và đi chơi, con số đó cũng không nhỏ. Nói chung, nếu cả nước giầu thêm lên gấp rưỡi mà số tiền mươi tỉ thêm đó được tập trung vào trong tay một trăm ngàn người thì những người đó phải giầu nứt đố đổ vách, kiếm thêm một năm 100 ngàn mỹ kim, ăn tiêu vô tư thoải mái, cũng không có gì lạ!

Tôi không biết những lời giải thích như trên có tạm giải quyết óc tò mò của ông Thụ hay chưa. Tôi xin ông cho tôi biết ý kiến. (Ngô Nhân Dụng)




+++++++

Về các phần tiếp theo của “Bóng”, các bạn có thể xem tiếp trên báo Tiền Phong, cả báo giấy và mạng tại địa chỉ: http://www.tienphong.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=130431&ChannelID=4

Thursday 26 June 2008

"Bóng" (kỳ 3)




MỞ ĐẦU (trích)


- Con ơi, Dũng ơi. Ngồi với mẹ đi con.

Khi sắp mất, mẹ nằm lặng lẽ trên giường. Thỉnh thoảng bà mở mắt nhìn tôi đi ra đi vào, rồi lại phều phào gọi con như thế. Tôi cứ quanh quẩn bên mẹ, tuyệt vọng, không biết làm gì hơn ngoài chờ đợi. Đột nhiên bà thở dài: “Không kịp rồi Dũng ạ”.

- Mẹ - Tôi nghẹn giọng - Không kịp gì hả mẹ?

- Không kịp. Mẹ đi mà mày chưa có vợ.

- Thôi, vợ con gì, mẹ. Con chả thiết vợ. Có mẹ là được rồi, con chả cần vợ.

Mẹ tôi im một lúc. Rồi bà bảo: “Ừ, thôi bật đĩa cải lương lên, hai mẹ con cùng nghe”.


Đến bây giờ, tôi vẫn không nhớ nổi tên vở cải lương cuối cùng mà hai mẹ con nghe với nhau. Tôi ngồi bên mẹ, nghẹn ngào bóp tay cho bà cụ. Bàn tay mẹ khô gầy, mỏng dính như đã mất nốt chút sinh khí cuối cùng. Những câu hát bên tai văng vẳng, lúc được lúc không.

Mẹ tôi ra đi nhẹ nhàng như người ta chìm vào giấc ngủ. Nhà có mười anh chị em nhưng lúc mẹ nhắm mắt, ngoài tôi ra, không ai về kịp để có mặt bên cụ.


Những ngày cuối cùng, bà thường gọi: “Dũng ơi, con đừng đi đâu cả. Con cứ ở đây, ở gần với mẹ. Mẹ đi lúc nào không biết đấy”. Tôi ứa nước mắt, quay đi giấu giọt lệ ầng ậc dưới mi: “Mẹ, mẹ đừng nói gở!”. Nhưng mẹ tôi đã linh cảm thấy cái chết của mình rồi: “Mẹ sắp đi đấy con ạ. Mẹ ngửi thấy mẹ có mùi của người sắp chết”. Tôi nắm chặt tay bà cụ, nhìn đăm đăm vào gương mặt mẹ. Ánh mắt bà như muốn nói điều gì. Không bao giờ tôi quên được ánh mắt ấy: đầy tình cảm, thương con tột cùng nhưng không nói ra được.


Mẹ thương tôi. Đó là lần duy nhất trong đời mẹ giục tôi lấy vợ. Bởi vì mẹ biết: Tôi là người đồng tính.

Chuyện về giới tính của thằng Dũng con bà Tốt, người ta vẫn đồn ầm ngoài chợ, nơi bà cụ bán hàng. Hết thằng này lại thằng kia đến ở cùng phòng với nó. Tiền hai mẹ con kiếm ra bao nhiêu, nó dốc hết vào bao giai, rửa chân, gội đầu nhổ tóc sâu cho giai, còn mẹ nó nằm còng queo góc nhà. Bà ốm nặng, nó đi với giai tít mít, lúc về thấy mẹ ngồi bốc cơm nguội nhai trệu trạo. Lần khác hàng xóm thấy bà cụ ngã nằm ngay cửa nhà, chắc là gượng dậy đi vệ sinh bị trúng gió.

Người ta đồn thế đấy! Nhưng mẹ cố nén chịu nỗi đau khổ ngấm ngầm để không bao giờ trách cứ tôi, cũng chẳng dằn vặt tôi về chuyện gia đình, vợ con.

Hơn bốn chục tuổi đầu, sống độc thân, tôi đã mất nhiều năm để quen với sự cô đơn mà số phận dành cho mình. Nhưng những ngày đầu, tôi vẫn khóc thầm khi nghĩ đến con đường dài trước mặt. Rồi bước đến trước bàn thờ mẹ, thắp nén hương, định tâm sự với bà cụ vài câu cho nhẹ lòng, như một lời khoe của trẻ con: “Con đã ngộ ra rồi mẹ ạ, từ nay con sẽ sống thanh thản”. Nhưng nhìn ảnh mẹ mờ mờ sau làn khói hương, nước mắt tôi lại tràn ra, giàn giụa....

Là một người đồng tính, lẽ ra tôi phải tự xác định là mình sẽ cô đơn mãi mãi. Lẽ ra tôi phải biết…


* * *


Đó là một đêm hè, trời lấm tấm sao. Bạn tôi độn ngực, nhễ nhại mồ hôi. Bình thường bạn chỉ thích thở than với tôi chuyện “thằng chồng” của mình: Đêm qua nó không chịu bế tôi lên giường, nó chê tôi béo. Sáng nay nó bảo tôi nó muốn lên đời cái ống nhổ dì ạ… Nhưng hôm nay thì khác, bạn chủ động hỏi tôi, vẫn bằng giọng the thé quen thuộc: “Cô vẩu sao buồn thế? Dũng sao thế hả Dũng?”.

Tôi không trả lời. Biết bắt đầu từ đâu với những câu chuyện luôn luôn giống nhau: bế tắc và không lối thoát.


Chúng tôi đi bên nhau, như tôi và Nhân đã từng đi. Tôi và bạn chỉ có nhau để rủ rỉ về chuyện “chồng”. Không phải “chồng con” vì những đứa trẻ không thể mọc ra từ chúng tôi. Tỉ tê khuyên nhau cách giữ “chồng”. Cười rúc rích những chuyện bậy bạ. Và sụt sịt khóc cho những mối tình trai tuyệt vọng của mình. Giống như vô số câu chuyện thì thầm giữa cánh đàn bà với nhau. Chỉ có cái khác: Chúng tôi không phải đàn bà. Cũng như Nhân không phải đàn bà.

Đêm nay, tôi và bạn đi dưới hàng cây tối ven Hồ Gươm. Vỉa hè này chính là nơi tôi và Nhân từng đè nhau ra mà đánh lộn và gầm gào ầm ĩ trước con mắt chê cười của thiên hạ. Phố Hàng Khay đây cũng là nơi mà, vào một ngày đầu hạ trong sáng, tôi gặp Nhân lần đầu tiên. Hoa bằng lăng tím ngát. Tôi đã yêu Nhân ngay từ lần đầu tiên ấy. Hôm đó, tôi cứ muốn nhìn Nhân mãi. Cuống quít không biết làm sao để được trò chuyện với Nhân lâu hơn, và đi xa hơn nữa, giữ Nhân luôn ở bên mình. Mãi mãi.


Cũng đã bao nhiêu buổi tối mùa đông, tôi khoác tay Nhân ra Hồ Gươm. Chúng tôi sà vào quán cóc nhỏ, uống chén trà nóng, ăn lát mực khô chấm tương ớt cay, xuýt xoa vì gió lạnh. Bao nhiêu tối mùa hè, chúng tôi ngồi dưới bóng cây, nghe tiếng ve kêu ran ran trong vòm lá và nhìn đèn màu bập bùng đỏ trên mặt nước phía cầu Thê Húc.

Tất cả giờ đã thuộc về quá khứ. Quá khứ mới gần đây nhưng sẽ thành xa vời.

Này nhá, tôi bảo dì nhá. Cái mồm vẩu cứ im thin thít thế, tôi ghét lắm. Chuyện dì với thằng Nhân thế nào?”. Tôi ngẩng nhìn và ngạc nhiên nhận thấy, trong một khoảnh khắc, nét mặt bạn đầy đau khổ. Bạn như già đi hàng chục tuổi, chẳng còn chút gì hình ảnh người đàn ông kẻ mắt xanh đánh má hồng, ngồi bặm môi hì hục viết ra giấy những lời tôi dặn dò để mang về nhà đối phó với “chồng”, vừa viết vừa rền rĩ: “Ôi, ôi, sao mà nó làm khổ tôi thế này, cái thằng này…”. Lúc ấy, dù biết là bạn đang khổ sở thật, tôi vẫn phì cười thấy bạn ngộ nghĩnh vô cùng. Hình như chỉ đến bây giờ, tôi mới chợt nhận ra nỗi buồn triền miên bên trong con người bạn. Và tôi xót xa nghĩ tới một ngày cả bạn và tôi sẽ thật sự già. Tôi hình dung ra những ngày tháng hai ông già cô đơn, lủi thủi đếm từng ngày trời bắt sống. Không sức khỏe. Không gia đình. Không con cái. Không còn nhu cầu gì cả.


Nhân ư? Đêm đó, chúng tôi đi chơi khuya, tới tận một giờ sáng. Tôi đã rất vui sướng. Bao giờ tôi cũng vui sướng như thế khi được ở bên người mình yêu và run run cảm nhận rằng hình như người đó cũng có cảm tình với mình. Trở về nhà, tôi lên giường nằm ôm lưng, vuốt tóc Nhân. Nhân im lặng, rồi đột nhiên Nhân nói đến chuyện bố mẹ giục về quê lấy vợ, cũng đã đến lúc phải có thằng cu cho các cụ bế rồi. Vụt một cái, tôi nhận ra mọi tình cảm âu yếm của Nhân dành cho tôi chỉ là ảo ảnh. Giữa chúng tôi, sẽ không có ngày mai!

Sau cuộc cãi vã, tôi chạy vào phòng tắm, gục mặt vào tường và nức nở thành tiếng. Vẫn giữ thói quen soi gương, ngay cả khi đang khóc, tôi quay vào gương để thấy đôi mắt đỏ ngầu nhìn lại mình, đầy nước. Lỗi là tại tôi, không hiểu sao tôi cứ mơ mộng như thế? Sao phải đến lúc ấy tôi mới chịu nhận ra rằng giữa chúng tôi sẽ không bao giờ có ngày mai?


Tôi ngồi bệt xuống vỉa hè, trông ra Bờ Hồ lấp lánh đèn màu. Bạn tôi ngồi xổm bên cạnh, vẫn ngại bẩn quần: “Làm sao? Dì với nó lại múc nhau à?”. “Nó lại đòi về quê lấy vợ” - tôi đáp. “Nó bỏ tôi nó đi rồi”. “Đi với gái?”. “Không biết”.

Đêm khuya. Chúng tôi lang thang trên những con phố đông người của khu trung tâm Hà Nội. Các cửa hiệu đã tắt đèn. Dãy Hàng Ngang – Hàng Đào tối như một thị trấn đêm chiến tranh, chỉ còn được soi sáng bằng những luồng đèn xe máy loang loáng. Tôi lại nhớ đến Nhân. Chúng tôi đã từng đi bên nhau như thế. Bao lần rồi Nhân nhỉ? Nhân từng chỉ vào những nhà ống lụp xụp kia mà nói rằng: “Ở đây thích thế, Dũng nhỉ? Toàn nhà cổ”.


Nó đi rồi nó lại về thôi” - bạn tôi nói. “Mấy lần trước cũng thế mà”.

Nhưng có về với tôi thì rồi nó cũng lại bỏ đi thôi”.

Thôi thì có duyên sẽ gặp. Cái phận bọn mình là thế rồi Dũng ạ”.



(Còn tiếp)


Copyright © 2007 by DOMINO

Tranh: Landscape with Butterflies, Salvador Dalí.


+++++++


Từ ngày 21/6, blog của Trang the Ridiculous trích đăng “Bóng” - tự truyện của một người đồng tính Việt Nam. Đây là lần đầu tiên ở Việt Nam, một người đồng tính nam (gay) lên tiếng để kể chuyện đời mình và giới mình, trong một cuốn sách có độ dày hơn 350 trang (sắp xuất bản).

Những gì trích đăng trên blog không hoàn toàn trùng với phiên bản của “Bóng” khi in thành sách.

Saturday 21 June 2008

"Bóng" (kỳ 1)




LỜI TÁC GIẢ

Tôi gặp Dũng lần đầu tiên vào một ngày mưa xuân của năm 2007.

Chúng tôi ngồi ở hai bàn kề gần nhau trong một quán café nhỏ nơi phố cổ Hà Nội. Bạn tôi lén chỉ Dũng cho tôi: “Thấy nhân vật kia không? Pêđê đấy”. Tôi nhìn theo hướng tay bạn để thấy một người đàn ông cao to, da ngăm ngăm, lưỡng quyền nhô cao, mặt xương xẩu. Anh ta mặc áo khoác đen, đi giày thể thao rất khỏe. Không có biểu hiện gì của một người mà chúng ta vẫn hay gọi là “gay” hay “pêđê”. “Sao ông biết đấy là pêđê?” – tôi hỏi. “Thì ở chợ Hàng Bè ai chẳng biết Dũng gái. Gay chính hiệu. Người cực kỳ nổi tiếng trong giới đấy”.

Đó cũng vừa là lúc Dũng nhận ra bạn tôi, hai người vẫy tay cười chào nhau, vài câu thăm hỏi rồi chúng tôi kéo ghế sang bàn anh nhập hội. Tôi cố tránh để không nhìn trộm Dũng khi anh nói chuyện. Tôi cố kìm giữ sự tò mò muốn biết gay là người như thế nào, cái tâm lý rất đỗi bình thường ở những người chưa một lần tiếp xúc với cả một giới khác - thế giới thứ ba. Tóc rễ tre, da đen, khuôn mặt góc cạnh, giọng nói trầm đục, anh hoàn toàn không giống với hình dung của tôi về gay. Điểm duy nhất có thể khác những người đàn ông khác về ngoại hình là chiếc nhẫn cực to màu vàng chóe gắn vào ngón áp út. Đàn ông chắc ít ai đeo nhẫn lớn như vậy. Về điệu bộ, anh có kiểu ngồi thẳng lưng, ngực ưỡn ra sau làn áo sơmi bó sát, hai bàn tay thỉnh thoảng lại đan vào nhau một cách điệu đà. Cũng ít đàn ông có những cử chỉ như thế.

Dũng là người hay chuyện. Dù hiếm khi gặp bạn tôi, còn tiếp xúc với tôi thì mới lần đầu, nhưng anh vẫn nói đủ thứ trên trời dưới bể với một vẻ nồng nhiệt và cởi mở chỉ có ở những người khá quảng giao và hiểu biết. Anh đặc biệt có khiếu sử dụng từ ngữ để thu hút sự chú ý và tạo cảm xúc ở người đối diện. Nổi lên trên tất cả là óc hài hước, trào lộng đến mức độ hơi ngoa ngoắt; anh làm chúng tôi cười đứt hơi cả buổi:


- Hôm trước vừa gặp mấy chú tiểu. Khiếp quá khiếp quá, các chú mê tốc độ, bốc quá cơ, phi xe máy trên Đường 5 bay cả mũ!

- Bóng đá à? Không, không xem đâu, ghét lắm, hiểu gì mà xem. Con gái ai xem bóng đá, nhỉ? - Vừa nói anh vừa đặt tay lên ngực, lắc lắc đầu cười ngượng nghịu. Dũng không bao giờ xem bóng đá thật.


Bạn tôi có vẻ đọc được sự tò mò của tôi, nên trong câu chuyện, bạn hay tìm cách hướng Dũng nói về chủ đề mà tôi đang sợ nhạy cảm: đồng tính luyến ái và thế giới của người đồng tính. Dũng không tỏ ra ngại ngần hoặc khó chịu như tôi tưởng, anh rung đùi nói chuyện cả buổi, ngôn từ cực kỳ phong phú, hài hước: “Anh hả? Anh mới lộ diện được mấy năm nay chứ mấy. Đại đa số dân đồng tính là phải giấu giếm, trừ 10% bóng lộ. Bóng lộ thì tức là ván bài lật ngửa rồi còn gì nữa”. “Bóng lộ nghĩa là sao á? Em có để ý mấy người đàn ông vai rộng thân cao mà lại hay phấn son trang điểm, với độn ngực để có đồi thông hai mộ không? Đấy, bóng lộ đấy. Còn như anh là bóng kín”… Chúng tôi cười rũ rượi.


Thỉnh thoảng bạn tôi lại nháy mắt, gọi anh là dì Dũng. Anh cười khanh khách, chẳng hề phật ý. Tôi không còn thấy anh như thuộc về một nhóm người xa lạ, khác biệt với cộng đồng, dễ bị tổn thương và khó gần nữa. Anh là người bình thường ở một tầng lớp xã hội bình thường. Anh không tự ti về bản thân, nhưng cũng chẳng gồng mình lên tự tin, tự hào, hay mè nheo đòi quyền lợi cho dân đồng tính. Có lẽ cách đúng nhất, phải nói rằng anh sống thoải mái với bản chất của mình.

Dũng cuốn hút người đối diện như vậy đấy. Hay có thể gọi đó là một quá trình “thu phục nhân tâm” cũng được. Anh đưa tôi từ tâm lý ban đầu là sờ sợ, ghê ghê, đến sự tò mò, rồi thấy thú vị. Và rồi tôi nảy sinh ý định viết một cái gì đó về Dũng…


(còn tiếp)


Copyright
© 2007 by DOMINO

Photo by Trang the Ridiculous


+++++++


Như đã thông báo trong entry trước, từ hôm nay blog của Trang the Ridiculous sẽ trích đăng “Bóng” - tự truyện của một người đồng tính Việt Nam. Đây là lần đầu tiên ở Việt Nam, một người đồng tính nam (gay) lên tiếng để kể chuyện đời mình và giới mình, trong một cuốn sách có độ dày hơn 350 trang (sắp xuất bản).

Tuesday 10 June 2008

MẶT NẠ (entry mừng ngày 21/6)




Lại sắp đến ngày Báo chí (Cách mạng) Việt Nam 21/6. Mỗi năm đến ngày này lòng man mác buồn. 365 ngày qua chứa chan tình thương, thật.

Không rõ trong con mắt người ngoài ngành, hào quang của nghề báo chính xác là những gì nhỉ? Oai, tiếp xúc với nhiều VIP và người nổi tiếng, sôi động và năng động, liên tục cập nhật kiến thức thông tin và sự hiểu biết v.v. Nhà báo nói chung dễ có khả năng là người quan hệ rộng, hiểu biết, ăn nói có duyên, có thể hài hước, thông minh v.v.

Còn cái nhìn của các nhà báo vào nhau và vào nghề thì chắc mỗi người một vẻ. Cái thế giới truyền thông này là như thế, phức tạp, muôn màu nghìn sắc.

Nhân dịp 21/6 năm nay, Trang the Ridiculous xin kể cho các bạn (ngoài lĩnh vực truyền thông) nghe một câu chuyện về nghề báo. Chuyện này xin đặc biệt dành tặng em Rosy – cô bé mà tôi chưa được gặp trực diện nhưng tôi có cảm giác em là người rất nhân hậu và dễ thương. Chuyện dĩ nhiên phản ánh ý kiến chủ quan của tôi, những người khác hoàn toàn có thể không nghĩ thế.

Cũng xin trình bày cố thêm mấy câu nữa, nốt hai câu trước khi bắt đầu: 1/ Chuyện tiếp tục phải dùng các nhân vật mang mã số Z, mặc dù tôi không thích sự lặp lại. 2/ Chuyện có sử dụng rất nhiều “tư liệu của đồng nghiệp”. Vâng, thế này mới láo này: “Đồng nghiệp” mà tôi mượn tư liệu tên là Azid Nexin.


* * *


Z21 làm báo đã gần chục năm. Kinh. Trong vương quốc truyền thông của VN, một người trẻ tuổi làm báo được gần chục năm cũng đã là kinh, không phải kinh vì số năm lăn lộn trong nghề (9-10 năm thì nhiều nhặn gì), mà kinh vì những kỹ năng anh ta hoặc chị ta có được: viết lách, chụp ảnh, lên khuôn tờ báo, lên cấu trúc bài báo, lên bố cục bức ảnh v.v. Ngoài ra còn một số kỹ năng phụ: tạo quan hệ, đì-thếch thông tin (detect, tiếng Anh nghĩa là thăm dò phát hiện), nắn gân đối tượng, xin tài trợ, giữ quan hệ, tránh được các loại tai nạn nghề nghiệp.

Vậy nên khi Z21 nói với các phóng viên trẻ về con số “gần chục năm làm báo” của mình, các bạn trẻ không ai là không lắc đầu lè lưỡi kính nể. Chỉ mình Z21 hiểu với hắn, là hắn chẳng có gì đáng kinh đáng kính. Bởi hắn thuộc dạng học không vào, nhồi nhét luyện tập mãi mà các kỹ năng kiếm được vẫn chẳng là bao. Về mo. Về mo hết.

Có thể cũng là do số phận hay thế nào đó, hay tại tướng của Z21 có cái mặt không chơi được? Tóm lại không hiểu tại sao mà Z21 cứ âu sầu buồn phiền mãi vì cái sự “về mo” của hắn. Rồi đến một lúc hắn còn kinh hoàng nhận thấy hình như hắn có vấn đề, hắn đắc tội gì đó với đồng nghiệp. Bằng chứng là đồng nghiệp cứ liên tục vạch ra các lỗi lầm và sai phạm của hắn, không phải cho hắn nghe, mà là cho sếp và các đồng nghiệp khác, thậm chí các cơ quan báo chí khác nghe cơ.


Lúc đầu, Z21 ngạc nhiên lắm. Hắn mời một số đồng nghiệp ra quán nói chuyện, kiểu đàn ông/ đàn bà/ đồng tính với nhau. Đồng nghiệp cũng chân thành và khiêm tốn tạ lại. Sau đó, lỗi lầm sai phạm của hắn liền được phản ánh nhiều hơn, mạnh mẽ hơn, trong đó có cả lỗi mời đồng nghiệp ra quán nói chuyện.

Đến lúc ấy, Z21 không còn đủ sức nữa. Đủ sức gì cơ? Đủ sức gặp mặt đồng nghiệp để thốt lên: “Anh/ Chị. Tại sao anh/ chị nỡ đối xử với em như thế?”. Hắn lại còn ngạc nhiên nghĩ thầm: “Ơ kìa em tưởng… Em tưởng anh vẫn coi em như thằng em anh, anh vẫn vỗ vai bảo em thế mà. Anh hơn em từng ấy tuổi cơ mà, sống lâu hơn em bao nhiêu năm, chấp gì thằng chíp con như em?”. Và bắt đầu đến lúc hắn sa vào quá trình tự dằn vặt – cái này gọi là Hội Chứng Thiện Nhân Mắc Phải (AGMS - Acquired Good Man Syndrome), nói nôm na là bệnh thích làm người tốt: “Chắc tại mình. Tại mình làm gì đấy thì mới bị ghét như thế. Ơ, mà thật ra mình làm gì nhỉ? Không biết nữa nhưng chắc chắn là mình có làm gì đấy. Vấn đề là ở mình. Lỗi tại mình. Tại mình, tại mình mọi đàngggggg…

Hắn không thể nào gặp đồng nghiệp để hỏi “em đã làm gì?”. Hắn thấy xấu hổ. Hắn chỉ biết buồn một mình. Buồn và cảm thấy bị tổn thương. Hắn cố cư xử lạnh lùng và đúng mực theo cách hắn nghĩ. Nhưng lạnh lùng cũng không được, đúng mực rồi cũng thành sai mực, người ta cứ nắm tay hắn, lôi cổ áo hắn, ép hắn phải có ý kiến trong một số trường hợp nhất định.

Thật ra không có chuyện Z21 là chíp con, ngu xi ít hiểu biết, thì được nương tay. Đấy là hắn cứ nghĩ thế thôi. Sai to. Mọi đối tượng đều phải tham gia đấu tranh vì một nền báo chí trong sạch và vững mạnh về tài chính. Mọi đối tượng, dù là tuổi hai mươi hay là khi tóc bạc, dù là đồng nghiệp hơn hắn 16, 12, 11, 8, 4, 3, 2, hay 1 tuổi, thậm chí bằng tuổi…


Buồn quá, Z21 đi uống rượu với bạn Z25. Cả buổi hắn ngồi cắm mặt xuống bàn, đuổi ruồi không bay. Z25 thương tình hỏi han:

- Thôi được, bây giờ ta thử tìm bằng được nguyên nhân tại sao cậu lại bị ghét nhé. Tớ hỏi, cậu trả lời.

- Bắt đầu đi.


Z25 đứng dậy, chống tay xuống mặt bàn, cúi người nhìn thẳng vào mắt Z21:

- Nghe đây, trả lời cho rõ. Cậu có hay đi làm muộn không?

- Phóng viên thì không ai đến cơ quan vào một giờ cụ thể cả. Có phải nhân viên hành chính đâu mà đúng 8h sáng có mặt? Nhưng khi hẹn phỏng vấn ai, mình luôn đúng giờ. Dung sai chỉ 5-7 phút đèn xanh đèn đỏ, tắc đường.


- Tốt. Cậu đòi tăng lương, trong khi "chưa có cống hiến gì cho cơ quan", phải không?

- Đâu có. Vế sau thì đúng. Mình chưa có cống hiến gì nên cũng chưa bao giờ đòi tăng lương.

- Tốt. Thế đã bao giờ cậu chửi sếp chưa, nói thật đi.

- Ơ… Chửi thì chưa…

- Nhưng có nghĩ trong đầu không?

- Ơ… cũng nhiều lần nghĩ: “Mẹ, sếp đ. gì chỉ thích kích động cho nhân viên đánh nhau cho vui. Đồ bệnh hoạn!”. Hoặc: “Ông biết đ. gì về lĩnh vực X., lĩnh vực Y. mà cứ nói phét, lòe bọn phóng viên ranh con chứ lòe tôi sao được”. Nhưng chỉ nghĩ trong đầu thôi chứ không nói ra miệng.


- Ừ, cũng được, nghĩ trong đầu thôi. Thế
- Z25 ngồi xuống, bắt đầu hỏi những câu bí hiểm - cậu ngủ có ngáy không?

- Không. Ngáy là thế nào. Mình nằm im thin thít.

- Được, tốt rồi. We’ve got something here. Sắp ra vấn đề rồi đây. Câu cuối cùng: Mắt cậu to phải không?


Z21 ngớ người:

- Ớ… Không biết nữa. Chắc là thế. Thấy nhiều người bảo là mắt tớ hơi to.

Lập tức Z25 đứng phắt dậy, dang hai tay ra kêu lên:

- Thế thì rõ rồi. Cậu bị ghét là đúng rồi. Thôi đừng đổ lỗi cho người khác nữa. Lỗi là tại cậu thôi.

Z21 trố mắt, hai mắt lúc này thật sự là to:

- Sao… sao lại thế?


Z25 cười khẩy:

- Mẹ, sao thiên hạ cứ bảo cậu thông minh nhỉ? Xem lại sách tướng số đê. Mắt to là thoát khí đấy bạn ạ. Lộ hết rồi bạn ạ. Lộ hết, lộ hết.

Z25 cười thích chí. Còn Z21 lặng đi một lúc. Thôi đúng rồi, đúng là tại hai con mắt của mình rồi. Hắn thầm quyết định từ nay nói chuyện với ai cũng sẽ luôn lim dim mắt và hạn chế nhìn thẳng.



+++++

Trong lúc chờ thiên tiểu thuyết hài hước "Tình nhạt" ra đời, mời các bạn đón đọc tiểu thuyết tình cực nhạt, sắp được trích đăng dài kỳ trên blog của Trang the Ridiculous thời gian tới. Only on this blog.